Rok liturgiczny w kościołach wschodnich
Modlitwa liturgiczna zawiera dwa rodzaje obrzędów: jedne wykonuje się przy pewnych okazjach, na życzenie wiernych, jak sakramenty (wyjąwszy Eucharystię), sakramentalia, błogosławieństwa i inne obrzędy; drugie - powracają regularnie, w określonych dniach i godzinach: jest to Modlitwa godzin i boska Liturgia Eucharystyczna.Obrzędy, które powracają regularnie i na ogół codziennie, składają się z dwóch części: jedną stanowi element stały, niezmienny, zwany wspólnym; drugą - element zw. własnym, który zmienia się w zależności od następujących po sobie cykli roku liturgicznego. W obrządku bizantyjskim rok liturgiczny zawiera w sobie cztery cykle, które się nawzajem przenikają i na siebie nakładają, by nadać modlitwie liturgicznej jej szczególny charakter nieskończenie urozmaicony i daleki od monotonii.
1. Istnieje więc przede wszystkim cykl tygodniowy, wiążący z każdym dniem tygodnia wspomnienie jakiejś szczególnej tajemnicy, świętego lub grupy świętych. I tak, niedziela poświęcona jest pamiątce Zmartwychwstania Chrystusa; poniedziałek - aniołom; wtorek i środa przywołuje na pamięć tajemnicę Krzyża Świętego; w czwartek oddaje się cześć Apostołom, Cudotwórcom i Biskupom, szczególnie św. Mikołajowi; w sobotę wspomina się wszystkich świętych i zmarłych. O Matce Bożej nigdy się nie zapomina. Ona jest wspominana codziennie we wszystkich oficjach, a szczególnie w niedzielę, środę i piątek, z racji Jej udziału w tajemnicy Odkupienia.
2. Na drugim miejscu mamy cykl ośmiu tygodni, zw. cyklem oktoicha1, stosownie do ośmiu tonów muzyki bizantyjskiej. Seria ośmiu tygodni lub ośmiu tonów zaczyna się niedzielą św. Tomasza, następującą po niedzieli wielkanocnej.
3. Następnie idzie cykl roczny świąt ruchomych zgrupowanych całkowicie wokół Paschy. Obejmuje on 18 tygodni: 10 tygodni przygotowawczych przed Paschą czyli okres Triodionu Postnego2 i 8 tygodni Triodionu Kwiecistego3, czyli okresu od Paschy do niedzieli Wszystkich Świętych, która następuje zaraz po Zielonych Świątkach.
4. I wreszcie cykl roczny świąt stałych. W obrządku bizantyjskim rok liturgiczny zaczyna się 1 września i kończy 31 sierpnia.
1 Oktoich to księga liturgiczna obrządku bizantyjskiego zawierająca teksty i porządek służby Bożej jako codziennej oficjalnej modlitwy Kościoła dla cyklu tygodniowego rozdzielonego w ciągu roku wg ośmiu tonów śpiewu liturgicznego.
2 Księga liturgiczna obrządku bizantyjskiego zawierająca porządek i teksty nabożeństw dla świąt ruchomych cyklu tygodniowego przypadających w okresie poprzedzającym W. Post i w okresie W. Postu. Okres liturgiczny zawarty w Triodionie Postnym kończy się W. Tygodniem.
3 Księga liturgiczna zawierająca porządek i teksty nabożeństw dla świąt ruchomych cyklu tygodniowego przypadających w okresie wielkanocnym od niedzieli Zmartwychwstania do niedzieli Wszystkich Świętych (pierwsza niedziela po Zielonych Świątkach).
Kościoły Wschodnie, zarówno katolickie jak i prawosławne, które trzymają się kalendarza juliańskiego, obchodzą uroczystość Bożego Narodzenia dnia 7 stycznia, który jest dla nich 25-tym dniem grudnia. Różnica między kalendarzami wynosi 13 dni.
Uroczystość Bożego Narodzenia w obrządku bizantyjskim należy do dwunastu wielkich świąt liturgicznych, tzw. dwunadiesiatyje prazdniki. Ale żadne z nich nie jest tak uroczyście obchodzone przez Kościół Wschodni jak Boże Narodzenie.
.jpg)
Wielki Post w Kościołach Wschodnich
Rozpoczęcie Wielkiego Postu, poprzedzają cztery niedziele przygotowawcze: w pierwszą z nich (w roku 2008: 13 stycznia), na kanwie rozważania fragmentu ewangelii o Faryzeuszu i Celniku (Łk 18, 10-14), mamy lekcję pokory, którą nam Kościół proponuje jako przygotowanie do okresu pełnego surowości i wyrzeczeń, jakim jest W. Post. Niczym są “uczynki sprawiedliwości”, jeśli je nie inspiruje głęboka pokora i prawdziwa miłość drugiego człowieka. By podkreślić ważność tego aspektu w życiu duchowym, Kościół Wschodni pozwala jeść mięso przez cały następny tydzień, nawet w środę i piątek by nie mieć okazji do faryzejskiego samochwalstwa. Modlitwa Celnika: “Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu” towarzyszy w obrządku bizantyjskim każdemu pokłonowi.
Wielkanoc w Kościołach Wschodnich
Zmartwychwstanie Pańskie – Wielkanoc – Pascha - jest to najbardziej uroczyste święto chrześcijańskie. Wyróżnia się wśród innych jak słońce wśród gwiazd. „Dziś dokonało się zbawienie świata... Chrystus zmartwychwstał, wstańcie i wy z Nim. Pascha nasza to święto nad świętami i uroczystość nad uroczystościami... Raduj się, Syjonie święty, Matko Kościołów, przybytku Boga, albowiem pierwszy przyjąłeś przebaczenie grzechów”. Tryumf chrześcijan z powodu święta Zmartwychwstania Jezusa jest wyrażony w tekstach liturgicznych śpiewanych w tę Wielką Noc i w każdą niedzielę. Wszystkie one mówią o radosnym i tryumfalnym Zmartwychwstaniu i o zwycięstwie życia nad śmiercią, dobra nad złem i nieba nad piekłem.
.jpg)