Woskresienije Christowo

Zmartwychwstanie Pańskie (Woskresienije Christowo) – Wielkanoc – Pascha - jest to najbardziej uroczyste święto chrześcijańskie. Wyróżnia się wśród innych jak słońce wśród gwiazd. „Dziś dokonało się zbawienie świata... Chrystus zmartwychwstał, wstańcie i wy z Nim. Pascha nasza to święto nad świętami i uroczystość nad uroczystościami... Raduj się, Syjonie święty, Matko Kościołów, przybytku Boga, albowiem pierwszy przyjąłeś przebaczenie grzechów”. Tryumf chrześcijan z powodu święta Zmartwychwstania Jezusa jest wyrażony w tekstach liturgicznych śpiewanych w tę Wielką Noc i w każdą niedzielę. Wszystkie one mówią o radosnym i tryumfalnym Zmartwychwstaniu i o zwycięstwie życia nad śmiercią, dobra nad złem i nieba nad piekłem.

Nabożeństwo wielkanocne zaczyna się już w Wielką Sobotę. Po krótkim nabożeństwie północnym (Połunoszcznica), odprawianym na środku świątyni przed Grobem, całun odnosi się przez Królewskie Wrota do sanktuarium i kładzie na ołtarzu, gdzie leży aż do Wniebowstąpienia. O północy przy rzęsiście oświetlonej świątyni duchowieństwo w sanktuarium przy zamkniętych Wrotach Królewskich i zaciągniętej zasłonie śpiewa cicho, jakby nieśmiało pieśń: „Zmartwychwstanie Twoje, Chryste Zbawicielu, aniołowie opiewają na niebiosach, i nam dozwól na ziemi czystym sercem Ciebie wychwalać”. Ta wieść o zmartwychwstaniu Chrystusa, powtarzana trzykrotnie stopniowo potężnieje, brzmi coraz głośniej. Wreszcie otwierają się Wrota i potężna, radosna pieśń o Zmartwychwstaniu w ciszy nocy wypływa razem z procesją przy dźwięku dzwonów naokoło świątyni. Po trzykrotnym okrążeniu świątyni procesja zatrzymuje się przed zamkniętymi drzwiami. Kapłan, trzymając w ręku trójświecznik z ikoną Zmartwychwstania, zaczyna uroczystą jutrznię wielkanocną słowami: „Chwała świętej, jednoistotnej, życiodajnej i niepodzielnej Trójcy, teraz i zawsze i na wieki wieków”. Chór i duchowieństwo Wielokrotnie śpiewa radosny troparion wielkanocny: „ Chrystus Pan powstał z martwych, Śmiercią podeptał śmierć i będącym w grobach darował życie”. Kapłan krzyżem otwiera drzwi świątyni, procesja wchodzi do wewnątrz i śpiewa się Kanon na dzień Zmartwychwstania Pańskiego ułożony przez św. Jana z Damaszku na podstawie homilii św. Grzegorza Teologa, św. Grzegorza z Nazjanzu i innych Ojców i hymnografów. W czasie każdej pieśni Kanonu kapłan okadza ołtarz, ikonostas i ludzi, pozdrawiając ich słowami: „Chrystus zmartwychwstał”, na co ludzie odpowiadają: „Prawdziwie zmartwychwstał”. Wielokrotne wyjście kapłana z sanktuarium dla pozdrowienia wiernych przypomina zjawianie się Zmartwychwstałego Chrystusa apostołom. Po Kanonie śpiewa się przepiękne Stychiry Paschy, a wierni w tym czasie wymieniają między sobą pocałunek pokoju. Jutrznię kończy Homilia wielkanocna św. Jana Chryzostoma odczytana przez celebrującego kapłana. Po jutrzni odprawia się Liturgię Godziny Trzeciej i Szóstej, która składa się z niektórych tekstów dopiero co śpiewanej jutrzni. I teraz następuje uroczysta Eucharystia Wielkanocna, w czasie której słowa ewangelii według św. Jana (1,1-17) są śpiewane w różnych językach na znak głoszenia Dobrej Nowiny wszystkim narodom i językom i na znak kosmicznego tryumfu wiary. Przez cały dzień dzwonią dzwony. Każdy może podchodzić i dzwonić do woli. Zgodnie z przepisami liturgicznymi wczesnym niedzielnym popołudniem powinna być odprawiona Wieczernia wielkanocna (nieszpory), podczas której rozbrzmiewa radosny, charakterystyczny dla wielkich świąt prokimen: „Jakiż bóg jest tak wielki, jak Bóg nasz, Ty jesteś Bogiem działającym cuda” (Ps 77(76),14). Po tym wielkim prokimnie jest czytana ewangelia o zjawieniu się Chrystusa Apostołom „wieczorem owego pierwszego dnia tygodnia” (J 20,19-23). Święto Wielkanocy trwa cały tydzień. Codziennie po Eucharystii odbywa się procesja dokoła świątyni. Cały też tydzień są otwarte Wrota Królewskie na znak tego, że przez zmartwychwstanie Chrystusa wszyscy wierni mają otwarty dostęp do Golgoty i Zmartwychwstania, że Chrystus swą Męką, Śmiercią i Zmartwychwstaniem połączył niebo z ziemią, a w sobotę wielkanocnego tygodnia po Liturgii rozdziela i rozdaje się Artos – duży drożdżowy pszenny postny chleb. W noc Zmartwychwstania został on poświęcony. Przypomina Baranka, którego Żydzi jedli przed wyjściem z niewoli egipskiej, a chrześcijanie, spożywając ten chleb, dzięki Męce i Zmartwychwstaniu Chrystusa, będą uwolnieni od grzechów. Cały tydzień Artos leżał przed ikonostasem i wraz ikoną Zmartwychwstania noszony był w procesjach.

Poniżej możemy zobaczyć przykładową ikonę z bogatej ikonografii Zmartwychwstania. Chrystus, mocą chwalebnego krzyża (złoty krzyż pod stopami), uwalnia z otchłani śmierci Adama i Ewę (po lewej i prawej stronie) - pierwszych rodziców, którzy weszli w śmierć przez grzech pierworodny.