Wierbnoje Woskresienije

W niedzielę poprzedzającą Wielkanoc Kościół wspomina uroczyście przybycie Pana naszego Jezusa Chrystusa do Jerozolimy (Wchod Hospodien wo Ijerusalim), zwane również Niedzielą Palmową (Wierbnoje Woskresienije). Pierwsze znane zapisy dotyczące tego święta pochodzą z dziennika pątniczki Egerii, a datowane są na lata osiemdziesiąte IV wieku. Z Jerozolimy procesja Niedzieli Palmowej rozprzestrzeniła się dalej, na kraje chrześcijańskiego Wschodu, a następnie dotarła na Zachód.

W Kościołach Wschodnich święto upamiętniające wjazd Jezusa do Jerozolimy zaliczane jest do cyklu dwunastu wielkich świąt, rozpoczyna okres przygotowania duchowego będącego wyciszeniem, skupieniem i przeżywaniem męki Chrystusa. Liturgicznie łączy się z cudem wskrzeszenia Łazarza, które obchodzone jest w dzień wcześniej - oba te zdarzenia interpretowane są jako zapowiedzi Zmartwychwstania Jezusa.

W cerkwiach jako palmy zwykle wykorzystuje się świeże (niekiedy ozdobione wstążkami lub kwiatami), zielone gałązki, zwłaszcza wierzbowe - z tych względów nazywa się to święto także Niedzielą Wierzbową, stąd nazwa Wierbnoje Woskresienije. Jednym z ludowych zwyczajów Niedzieli Palmowej jest to, że po jutrzni wierni uderzając się nawzajem poświęconymi przez księdza gałązkami, mówią: Palma bije, nie zabije, kości nie połamie. Pamiętajcie, chrześcijanie, że Pan Jezus zmartwychwstanie.

Do święta upamiętniającego Wjazd Pański do Jerozolimy nawiązuje liczna ikonografia. Ikony wjazdu Pana naszego Jezusa Chrystusa do Jerozolimy mają bardzo podobny schemat. W centrum widzimy Jezusa Chrystusa siedzącego na osiołku, prawą ręką błogosławiącego witający Go lud, w lewej zazwyczaj trzymającego zwój, tj. znak, że to właśnie On jest wypełnieniem proroctw, Mesjaszem, Królem Zwycięskim i Sprawiedliwym (Raduj się wielce, Córo Syjonu, wołaj radośnie, Córo Jeruzalem! Oto Król twój idzie do ciebie, sprawiedliwy i zwycięski. Pokorny - jedzie na osiołku, na oślątku, źrebięciu oślicy, Za 9,9). Za Jezusem podążają Jego uczniowie, którzy wcześniej przyprowadzili mu oślę i narzucili na nie płaszcze - pełni zachwytów, podążają za swym Nauczycielem, nie dowierzając jeszcze w Jego słowa zapowiadające to, co ma się wydarzyć za kilka dni. Po lewej stronie znajduje się Góra Oliwna. Góra Oliwna to święta góra, tam modlił się Chrystus. Na zboczu góry jest grota - to w niej Chrystus nauczał, opowiadał o końcu świata, to tam apostołowie poznali tajemnice Wielkiego Tygodnia. Po prawej stronie widzimy zabudowę symbolizującą Jerozolimę. Wśród tej zabudowy wyróżniamy konstrukcję zwieńczona kopułą - to Świątynia Jerozolimska, z której Zbawiciel wypędzi kupców i w której przez trzy dni będzie publicznie nauczał. Na tle budynków możemy zobaczyć Żydów, którzy licznie zgromadzili się w Jerozolimie na nadchodzące święto Paschy. Witają oni Jezusa trzymając palmy będące znakiem godności królewskiej. Wśród witających są także dzieci kładące gałązki i płaszcze przed Zbawicielem oraz wdrapujące się na drzewo umieszczone za Chrystusem. Drzewo te w centralnym miejscu niejako podkreśla nazwę tej niedzieli, a także znaczenie drzewa w Historii Zbawienia.

Poniżej możemy zobaczyć kilka przykładowych ikon przedstawiających wjazd Jezusa Chrystusa do Świętego Miasta - Jerozolimy.

Ikona etiopska

Ikona grecka

Ikona koptyjska

Współczesna włoska ikona

Fresk, Asyż, Pietro Lorenzetti, XV w.