Strastnaja Siedmica

Wielki Tydzień to niezwykły czas zadumy, w którym wspominamy ostatnie dni ziemskiego życia Jezusa Chrystusa i Jego męczeńską śmierć na krzyżu. Męka oraz śmierć Pana i Zbawiciela naszego znajdują swoje odbicie w tekstach i ceremoniach liturgicznych całego Wielkiego Tygodnia, który nazywany bywa także Tygodniem Męki (Strastnaja Siedmica). Wszystkie nabożeństwa Wielkiego Tygodnia prowadzą do Wielkiej Nocy Zmartwychwstania. W sposób szczególny przeżywane są, podobnie jak w tradycji zachodniej, Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota.

W Wielki Czwartek wieczorem sprawowana jest Jutrznia Męki Pańskiej (Utrenja Strastiej). Na środku cerkwi, kładzie się na pulpicie ewangeliarz, za pulpitem ustawia się krzyż (golgota). Wierni z zapalonymi świecami słuchają dwunastu fragmentów z czterech Ewangelii o Męce Pańskiej. Jest to liturgiczne czuwanie z cierpiącym Chrystusem. Po dziewiątej Ewangelii następuje moment, w którym śpiewana jest pieśń Razbojnika błagorazumnaho opowiadająca o ukrzyżowanym z Chrystusem łotrze, który dostąpił zbawienia dzięki wierze: Łotra dobrego w jednej chwili przyjąłeś do raju; i mnie przez drzewo krzyża rozświetl i zbaw. Po zakończeniu wierni z zapalonymi świeczkami idą do domów.

W Wielki Piątek wieczorem celebrowana jest jutrznia wielkosobotnia, zwana jerozolimską, z procesją, w czasie której obnosi się święty całun (płaszczanicę) wokół cerkwi. Jest to symboliczne obwieszczenie światu - pogrzebu Chrystusa. W Wielki Piątek wiernych obowiązuje post ścisły.

W Wielką Sobotę, przed północą rozpoczyna się wieczernię z liturgią św. Bazylego. Piętnaście czytań biblijnych ze Starego Testamentu przypomina całą historię zbawienia. W czasie śpiewu przed Ewangelią celebransi i ministranci zmieniają ciemne szaty na białe, Ewangelia proklamuje już zmartwychwstanie Chrystusa. Liturgia wprowadza w tajemnicę zstąpienia Chrystusa do piekieł, aby i tam obwieścić chwałę Zmartwychwstania.

Tryptyk, XII-wieczna ikona z półwyspu Synaj