Pokrow Prieswiatoj Bohorodicy
Święto Opieki Najświętszej Bogurodzicy (Pokrow Prieswiatoj Bohorodicy) obchodzone jest w Kościołach wschodnich jako wspomnienie i modlitwa przed wizerunkiem Bogurodzicy okrywającej swym płaszczem Lud Boży. Należy ono do jednego z ważniejszych świąt po dwunastu głównych świętach w liturgii cerkiewnej. Pokrowa w języku cerkiewnosłowiańskim oznacza opiekę, ale etymologicznie pochodzi od słów: szal, całun, płaszcz i tłumaczone jest jako ochrona i wstawiennictwo.
Święto Opieki Najświętszej Bogurodzicy zostało ustanowione na pamiątkę ocalenia Konstantynopola przed inwazją Arabów w X wieku. Z tym wydarzeniem wg tradycji wschodniej związane jest cudowne objawienie Bogurodzicy w świątyni na Blachernach pod Konstantynopolem, gdzie były przechowywane relikwie. Podczas całonocnego czuwania modlitewnego Andrzej Jurodiwy i jego uczeń Epifaniusz (późniejszy patriarcha) ujrzeli Bogurodzicę, która zjawiła się w kopule świątyni z orszakiem aniołów oraz świętych i na znak opieki nad ludźmi przed ołtarzem rozpostarła nad głowami obecnych swój welon (omoforion). Dzięki temu widzeniu ikonografia Bogurodzicy uzyskała nowy wizerunek Opiekunki ludzi.
Święto Pokrowy ma także bogate odbicie w kulturze ludowej wschodnich Słowian jako kończący sezon jesiennych prac polowych i rozpoczynający okres pierzaków i swatów.
W XVII wieku ikonografia Pokrowu na terenie Rzeczypospolitej zaczęła powoli ewoluować w kierunku przedstawienia zachodniego zwanego Mater Misericordiae - Madonny w płaszczu opiekuńczym, wyrażającego w innej formie podobną treść. W końcu XVIII wieku prawie zupełnie się do niego upodobniła. Pod płaszczem Bogurodzicy chronią się przedstawiciele wszystkich stanów, zarówno duchowni - papież, biskupi, kapłani i mnisi, jak i świeccy - król, szlachta, mieszczanie, chłopi. Mają oni często cechy portretowej aktualizacji np. na ikonie z Wojkowej znaleźli się Jan III Sobieski, Maria Kazimiera i biskup lwowski Józef Szumlański. Wiele ikon typu Mater Misericordiae od rzymskokatolickich obrazów odróżniają jedynie wschodnie szaty biskupów. Wyróżnikiem ikon powstałych dla Kościoła unickiego jest obecność papieża w tiarze, a także biskupów łacińskich w zachodnich szatach liturgicznych, co ilustruje ikona z Czyrnej. Niektóre ikony Pokrowu otaczane były szerszym kultem. Do najbardziej znanych należy ikona z cerkwi unickiej w Izbach, otaczana szczególnym nabożeństwem przez konfederatów barskich. Ikona ta jest zaopatrzona w inskrypcję fundacyjną oraz szereg napisów objaśniających treść przedstawienia. Generalnie Pokrow to ikona Przenajświętszej Bogurodzicy jako orędowniczki, pośredniczki i opiekunki ludzkości.
Poniżej ukraińska ikona Pokrowy z XVII w. łącząca elementy sztuki wschodniego i zachodniego chrześcijaństwa.
Źródło: www.unici.pl, www.drogaikony.org.pl, www.cerkiew.org, pl.wikipedia.org