Pokrow Prieswiatoj Bohorodicy
Święto Opieki Najświętszej Bogurodzicy (Pokrow Prieswiatoj Bohorodicy) obchodzone jest w Kościołach wschodnich jako wspomnienie i modlitwa przed wizerunkiem Bogurodzicy okrywającej swym płaszczem Lud Boży. Należy ono do jednego z ważniejszych świąt po dwunastu głównych świętach w liturgii cerkiewnej. Pokrowa w języku cerkiewnosłowiańskim oznacza opiekę, ale etymologicznie pochodzi od słów: szal, całun, płaszcz i tłumaczone jest jako ochrona i wstawiennictwo.
We wspólnotach posługujących się kalendarzem gregoriańskim Święto Opieki Najświętszej Bogurodzicy obchodzone jest 1 października i w tym dniu parafian i wszystkich sympatyków obrządku wschodniego zapraszamy do Kostomłotów na Boską Liturgię o godz. 17:00*.
Święto Opieki Najświętszej Bogurodzicy zostało ustanowione na pamiątkę ocalenia Konstantynopola przed inwazją Arabów w X wieku. Z tym wydarzeniem wg tradycji wschodniej związane jest cudowne objawienie Bogurodzicy w świątyni na Blachernach pod Konstantynopolem, gdzie były przechowywane relikwie. Podczas całonocnego czuwania modlitewnego Andrzej Jurodiwy i jego uczeń Epifaniusz (późniejszy patriarcha) ujrzeli Bogurodzicę, która zjawiła się w kopule świątyni z orszakiem aniołów oraz świętych i na znak opieki nad ludźmi przed ołtarzem rozpostarła nad głowami obecnych swój welon (omoforion). Dzięki temu widzeniu ikonografia Bogurodzicy uzyskała nowy wizerunek Opiekunki ludzi.
Święto Pokrowy ma także bogate odbicie w kulturze ludowej wschodnich Słowian jako kończący sezon jesiennych prac polowych i rozpoczynający okres pierzaków i swatów.
W XVII wieku ikonografia Pokrowu na terenie Rzeczypospolitej zaczęła powoli ewoluować w kierunku przedstawienia zachodniego zwanego Mater Misericordiae - Madonny w płaszczu opiekuńczym, wyrażającego w innej formie podobną treść. W końcu XVIII wieku prawie zupełnie się do niego upodobniła. Pod płaszczem Bogurodzicy chronią się przedstawiciele wszystkich stanów, zarówno duchowni - papież, biskupi, kapłani i mnisi, jak i świeccy - król, szlachta, mieszczanie, chłopi. Mają oni często cechy portretowej aktualizacji np. na ikonie z Wojkowej znaleźli się Jan III Sobieski, Maria Kazimiera i biskup lwowski Józef Szumlański. Wiele ikon typu Mater Misericordiae od rzymskokatolickich obrazów odróżniają jedynie wschodnie szaty biskupów. Wyróżnikiem ikon powstałych dla Kościoła unickiego jest obecność papieża w tiarze, a także biskupów łacińskich w zachodnich szatach liturgicznych, co ilustruje ikona z Czyrnej. Niektóre ikony Pokrowu otaczane były szerszym kultem. Do najbardziej znanych należy ikona z cerkwi unickiej w Izbach, otaczana szczególnym nabożeństwem przez konfederatów barskich. Ikona ta jest zaopatrzona w inskrypcję fundacyjną oraz szereg napisów objaśniających treść przedstawienia. Generalnie Pokrow to ikona Przenajświętszej Bogurodzicy jako orędowniczki, pośredniczki i opiekunki ludzkości.
Poniżej ukraińska ikona Pokrowy z XVII w. łącząca elementy sztuki wschodniego i zachodniego chrześcijaństwa.
Źródła: www.unici.pl, www.drogaikony.org.pl, www.cerkiew.org, pl.wikipedia.org
(*) Kostomłoty nad Bugiem są położone w obszarze na którym wprowadzony został stan wyjątkowy. Jednak zgodnie z § 2 ust. 2 pkt 13 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 2021 r. w sprawie ograniczeń wolności i praw w związku z wprowadzeniem stanu wyjątkowego, zakaz przebywania na obszarze objętym stanem wyjątkowym nie dotyczy osób biorących udział w kulcie religijnym. Osoby spoza Kostomłotów udające się do nas na nabożeństwa mogą skorzystać z tego przepisu podczas kontroli wjazdu na obszar objęty stanem wyjątkowym.